Lengas e Poders 2015-2016 - sesilha 1 - questions introductivas

Illustracion de Jan-Marc Simeonin, Auseus, Las Edicions dau Chamin de Sent Jaume, 2006

Seminari Lengas e poders 2015-2016

Compte rendut sesilha 1

21 d’octobre 2015, Ostal d’Occitania,Tolosa

La primièra sesilha del seminari recampèt un vintenat de personas e avèm pogut totis constatar la larga participacion a la discussion generala que seguissèt mon intervencion, ont prepausèri subretot une tièra de questions, que me permeti de tornar resumir aquí dejos.

Es gaire possible de rendre compte de totas la presas de paraula. Vaquí los punts que m’an paregut los mai salhents : 1- sus la tòca del seminari e son organizacion pratica 2- dins los contenguts.

1- De participants an insistit sus la vocacion d’aqueste seminari qu’es far de pont entre

l’universitat e son defòra ; un luòc de reflexion globala e dubert a totis e a totas las disciplinas de sciéncias umanas e socialas.

D’autres an discutit sus çò que podriá èsser l’utilitat pratica d’aqueste seminari per l’occitanisme. Una proposicion (portada per Patrick Sauzet) foguèt de fargar, tema per tema (lenga / nacion ; estandard / vernaculare, etc.), una mena de vocabulari reflexiu e critic, una mena de bostia d’espleches que se podriá publicar, camin fasent, en linha.

S’es parlat tanben de convidar de monde (de noms an circulat) per venir presentar d’expausats sus la question dels poders dins d’ensajes de revitalizacion lingüistica endacòm mai (en Euròpa e en defòra d’Euròpa).

2- Una linha de discussion partiguèt de la constatacion de la raritat del nombre de lengas oficialas de per lo monde e de la banalitat de las situacions de diglossia e de plurilinguïsme. Joan Sibile diguèt que los rapòrts de poders venon particularement conflituals per las lengas dins l’encastre de l’evolucion e de las transformacions de las societats. La situacion de las lengas ditas regionalas en França se pòt pas explicar solament per la volontat del poder politic de las resrabar, ni mai del fach de las solas trasformacions socialas, mas cal la conjonccion dels dos…Per exemple las pichonas lengas en Africa son pas menaçadas per las lengas oficialas, mas per las grandas lengas veicularas : swahili, bambarà, etc.

- Un autra dralha de discussion s’apiejèt sus la critica del mite de la perfeccion lingüistica en França, que contamina tanben la representacion que los locutors e los neolocutors se fan de l’occitan. Question de poder, plan segur, de reconeissénça e d’interiorisacion d’un poder linguistic legitime. Tot renaissentisme trabalha a fargar una lenga de prestigi… Aquesta remarca portèt a tornar sus la discussion a prepaus de la « marrida qualitat » de la lenga (aquí plan segur l’occitan), tal, per exemple, coma la pausèt Fraj dins son libre recent (Quin occitan per deman ?, Reclams, 2013). P. Sauzet insistiguèt sul ròtle dels estandards coma mejans d’integracion linguistica e botèt en davant la nocion plan interessanta fargada per Bourdieu de « franc-parlar » (çò qu’escapa al mercat lingüistic generalizat). Sauzet tanben insistiguèt sul bon costat de la lenga mal parlada ; es lo signe que i a de monde que l’aprenon, d’alhors son las lengas las mai poderosas que son las mai mal parladas per lo mai de monde !

- se discutèt tanben de la question de territorializacion e deterritorializacion en relacion a l’occitan. Vist que la trasmission naturala es quasiment acabada, de mai en mai de monde aprenon l’occitan sus internet, un pauc coma se foguèsse d’esperanto, que podriá venir un modèl per las pichonas lengas. Mas d’intervenents insistiguèron sus l’importància del sentiment partejat, sul territòri istoric de la lenga, d’èsser privat d’una part mager de l’eretatge cultural e de la volontat de se lo tornar apropriar (volontat d’empoderament lingüistic en relacion al territòri). J. Sibile faguèt remarcar que la territorialisacion de las lengas es una particularitat fòrta de l’Europa occidentala ; dins maitas partidas del monde las lengas son mai etnicas, comunautarias que non pas territorialas.

- Enfin ai notat, dins la discussion, la question de l’insufiséncia dels trabalhs de sociolingüistica occitana, subretot aplicada a la situacion contemporanea. Aqueste seminari, pr’aquò, pluridisciplinari, dèu èsser un luòc d’expression per la sociolinguistica occitana.

Questions prepausadas dins l’introduccion del seminari a la reflexion comuna : [las ai tornadas prene e desvolopadas dins una pichona conferéncia balhada a l'Universitat d'estiu de La Guepia, lo 10 de Julhet 2016; vaquí lo tèxte]

- las questions de ierarquizacion e de categorisacion de las lengas, de lors denominacions conflictualas (lengas/ dialectes/ pateses ; o lengas nacionalas/ lengas regionalas, o minoradas, o minorizadas, o autoctonas, o indigenas, etc.) ;

- en partent de la ierarquisacion e fonccionalisacion de las lengas mager de la filosofia politica contemporanèa (en particulièr, vertat, d’expression francesa). Coma zo disiái dins lo tèxte d’introduccion que faguèri : Perqué tant de discorses sus la libertat e l’afrancament se dison dins de lengas e registres de lenga que son los dels mèstres e dels poders instituits, e participan an aquesta dominacion lingüistica sens cap de reflexivitat critica ? Es en fach la question de çò que se sona diglossia o triglossia que se pausa.

- question del ligam lenga(s) e Estat, tanben lenga(s) e nacion e l’analisi critica d’aqueste vielh reflèx de veire dins l’identificacion d’una « Lenga » lo fondament de tota legitimacion de reivendicacion nacionala. A l’encòp afrontar la tematica uèi de mòda en sociolingüistica del pòstnacionalisme o/e del transnacionalisme en se demandant de que cambia al biais d’articular lenga(s) e poder(s).

- la question de constitucions dels estandards e l’oposicion entre estandard e vernacular (la lenga vernaculara a l’encòp victima dels poders de normalisacion e fondament de la legitimitat de la normalisacion).

- la question dels rapòrts d’inegalitat e de dominacions socialas e economicas que passan per las lengas e dins las lengas e los livels de lenga (cf. Bourdieu : Çò que parlar vòl dire).

- la question dels ligams entre colonisacion e lengas e doncas entre descolonizacion e lengas, dins l’encastre dels estudis d’istòria coloniala e uèi dels estudis pòstcolonials : es una escasença per tornar als conceptes fargats pels occitanistas de las annadas septantas del sègle passat de « colonialisme interior » e de descolonizacion.

- la question de çò que dèu, de çò que dèuriá èsser una politica lingüistica democratica (e perqué la politica lingüistica de la Republica francesa vòl pas, e benlèu pòt pas venir democratica ?). La question doncas de la democracia lingüistica, de çò que dèu èsser una politica lingüistica per èsser democratica.

- la question enfin de l’insufiséncia, amai sovent de l’abséncia de reflexions sus las lengas e disèm sus las questions socialas e politicas de las lengas dins la part majer de la filosofia politica contemporanèa (en particulièr vertat d’expression francesa). Coma zo disiái dins mon tèxte d’introduccion : Perqué tant de discorses sus la libertat e l’afrancament, se dison dins de lengas e registres de lenga que son los dels mèstres e dels poders instituits, e participan an aquesta dominacion lingüistica sens cap de reflexivitat critica ?

Compte rendut de J.-P. Cavaillé